Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Ρέματα στη Θέρμη. Πόσο κινδυνεύουμε;

ΔΗΜΟΦΙΛΗ

62
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΣΟΛΑΚΗΣ
Αντιδήμαρχος Τεχνικών
υπηρεσιών
και Τεχνικών δόμησης

Ο Δήμος Θέρμης καλύπτει μια τεράστια έκταση με πολλές ιδιομορφίες, ορεινούς όγκους, φράγματα, ρέματα που στο παρελθόν ήταν μεγάλα ποτάμια και χειμάρους που ίσως δε χρειάζονται ακραία καιρικά φαινόμενα για να πλημμυρίσουν. Πόσο κινδυνεύουμε από όλα αυτά: Πόσο έτοιμοι είμαστε να τα αντιμετωπίσουμε: Και πώς μπορούμε να συμβάλουμε, ο καθένας με τις δυνάμεις του, στην προστασία από πιθανές πλημμύρες: Ο κ. Απόστολος Τσολάκης, αντιδήμαρχος τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Θέρμης απαντάει στα ερωτήματα της ΑΠΟΨΗΣ.

Μικρα1 2
ΜικραΝοτια
Μικρα2 2

Υπάρχουν επικίνδυνα ρέματα στα όρια του δήμου Θέρμης;

Τα ρέματα, οι χείμαρροι και τα ποτάμια διαμορφώθηκαν με την πάροδο του χρόνου από την ίδια τη φύση, διοχετεύοντας τα επιφανειακά ύδατα, με τελικό αποδέκτη συνήθως τη θάλασσα. Για να διατηρείται αυτό το σύστημα σε ισορροπία χρειάζεται να συντηρείται στη φυσική του κατάσταση, ανοιχτό και καθαρό. Η έλλειψη συντήρησης και οι λανθασμένες ή αυθαίρετες παρεμβάσεις μπορεί να καταστήσουν οποιοδήποτε σύστημα απορροής των επιφανειακών υδάτων επικίνδυνο, κυρίως κάτω από συνθήκες έντονων βροχοπτώσεων. Υπό την παραπάνω θεώρηση, ρέματα επικίνδυνα υπάρχουν και στον Δήμο Θέρμης. Αυτά κατά καιρούς δίνουν πλημμυρικά φαινόμενα κι ως εκ τούτου χρήζουν παρέμβασης.

Ποιοι φορείς εμπλέκονται στην αντιπλημμυρική προστασία μιας περιοχής;

Διακρίνονται δύο γενικές κατηγορίες ρεμάτων: Ρέματα τοπικής σημασίας και εμβέλειας που διασχίζουν περιοχές μόνο του Δήμου Θέρμης, και ρέματα υπερτοπικής σημασίας και εμβέλειας, που διέρχονται και από τους όμορους Δήμους. Για την πρώτη περίπτωση, την ευθύνη καθαρισμού και συντήρησης έχει ο Δήμος, ενώ για τη δεύτερη η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σε κάθε περίπτωση, οι παρεμβάσεις διευθέτησης κοίτης και πρανών με έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης αποτελούν ευθύνη του αρμόδιου Υπουργείου και εμπλέκουν πολλούς φορείς, και κυρίως τις Υπηρεσίες Περιβάλλοντος που καλούνται να εγκρίνουν τις παρεμβάσεις, πάντα με αναφορά την επίδραση αυτών στο περιβάλλον. Φυσικά, η άποψη του Δασαρχείου και άλλων φορέων είναι απαραίτητη για όποια επέμβαση. Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι η παραπάνω συνέργεια πολλών φορέων για την τελική αδειοδότηση εκτέλεσης τέτοιων έργων δημιουργεί μεγάλες καθυστερήσεις και δυσκαμψίες, που πολλές φορές ακυρώνουν την ίδια την προσπάθεια.

Έχουν συμβεί στο παρελθόν πλημμύρες, στην περιοχή, πού ακριβώς και με ποιές συνέπειες; υπάρχει φόβος να δούμε κάποια από τις περιοχές του δήμου μας να αντιμετωπίζει προβλήματα από τα ρέματα αυτά; Τι έργα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια από τον Δήμο για να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενοι κίνδυνοι από πλημμύρες;

Στον Δήμο μας, κεντρικό και μεγάλο ρέμα (χείμαρρος) είναι ο Ανθεμούντας, που ξεκινάει από τον ορεινό όγκο των περιοχών Βάβδου και Γαλάτιστας Ο Δήμος Θέρμης καλύπτει μια τεράστια έκταση με πολλές ιδιομορφίες, ορεινούς όγκους, φράγματα, ρέματα που στο παρελθόν ήταν μεγάλα ποτάμια και χειμάρους που ίσως δε χρειάζονται ακραία καιρικά φαινόμενα για να πλημμυρίσουν. Πόσο κινδυνεύουμε από όλα αυτά: Πόσο έτοιμοι είμαστε να τα αντιμετωπίσουμε: Και πώς μπορούμε να συμβάλουμε, ο καθένας με τις δυνάμεις του, στην προστασία από πιθανές πλημμύρες: Ο κ. Απόστολος Τσολάκης, αντιδήμαρχος τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Θέρμης απαντάει στα ερωτήματα της ΑΠΟΨΗΣ. Χαλκιδικής, διέρχεται από τα Αγροκτήματα Βασιλικών, Σουρωτής, Αγίας Παρασκευής, Λακκιάς, Ταγαράδων, Νέας Ραιδεστού, Νέου Ρυσίου και Θέρμης και καταλήγει στον Θερμαϊκό Κόλπο. Ο χείμαρρος αυτός δίνει κατά καιρούς πλημμυρικά φαινόμενα μετά από έντονες βροχοπτώσεις, καθώς συγκεντρώνει τεράστιες ποσότητες νερού από τους ορεινούς όγκους των περιοχών της Χαλκιδικής και από τα πάρα πολλά ρέματα που καταλήγουν κάθετα σ’ αυτόν, ξεκινώντας από τα περιμετρικά υψώματα όλων των οικισμών του Δήμου Θέρμης. Η ευθύνη διαχείρισης λειτουργίας του χειμάρρου ανήκει αποκλειστικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Παρόλα αυτά, όταν υπάρχει έκτακτη ανάγκη, ο Δήμος με ίδια μέσα και ίδιους πόρους συμβάλλει στην καλή λειτουργία αυτού.

Η έρευνα που κάναμε ως Υπηρεσία χαρτογραφώντας το σύνολο των ρεμάτων που διασχίζουν τις περιοχές του Δήμου μας κατέληξε στις εξής κατηγορίες ρεμάτων:

α. Ρέματα, ποτάμια και χείμαρροι που διασχίζουν τα αγροκτήματα εντός των ορίων του Δήμου Θέρμης και καταλήγουν στον ποταμό Ανθεμούντα

β. Ρέματα, ποτάμια και χείμαρροι που δεν καταλήγουν στον ποταμό Ανθεμούντα, αλλά μέσα σε αγροτεμάχια, σύμφωνα με τις διανομές όλων των αγροκτημάτων του Δήμου

γ. Ρέματα που δεν υφίστανται πλέον λόγω αλλοίωσης της κοίτης τους μετά από αυθαιρεσίες ή άλλους λόγους και παρόλα ταύτα αποτυπώνονται στους χάρτες διανομής όλων των αγροκτημάτων του Δήμου

δ. Κλάδοι ρεμάτων που υφίστανται στην πράξη, αλλά δεν έχουν αποτυπωθεί στους χάρτες διανομής των αγροκτημάτων του Δήμου

ε. Ρέματα που καταλήγουν απευθείας στη θάλασσα

στ. Ρέματα που κατευθύνονται μεν απευθείας στη θάλασσα, αλλά χάνονται πριν το τέλος της διαδρομής, και

ζ. Ρέματα εντός των οικισμών του Δήμου, τα οποία δεν καταλήγουν σε αποδέκτη, άλλα οριοθετημένα και άλλα μη.

Στις παραπάνω περιπτώσεις και όπου δημιουργείται κίνδυνος για πλημμύρα, η Υπηρεσία μας προσπαθεί να βρει τρόπο αντιμετώπισης, είτε συνολικά είτε μεμονωμένα, αναζητώντας χρηματοδοτήσεις. Στους χάρτες που φαίνονται όλα τα ρέματα, υποδεικνύονται με κύκλους οι περιοχές που εμφανίζουν συχνά πλημμυρικά φαινόμενα.

ΑΣ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ ΠΙΟ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΟ:

Αγρόκτημα & Οικισμός Βασιλικών

Στο παρελθόν, η υπερχείλιση του ποταμού Ανθεμούντα, που διασχίζει τον οικισμό, έχει προκαλέσει τεράστιες καταστροφές εντός αυτού. Τα πρώτα αντιπλημμυρικά έργα έγιναν τη δεκαετία του 1970 και συμπληρώθηκαν την περίοδο 2005–2006, με πολύ θετικά αποτελέσματα. Εκπονήθηκε μελέτη για περαιτέρω έργα ως συνέχεια των προηγούμενων και πρόσφατα προεντάχθηκε στο ΕΣΠΑ έργο προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ, με το οποίο διευθετούνται η κοίτη και τα πρανή του Ανθεμούντα εντός του αγροκτήματος Βασιλικών έως τα όρια αγροκτήματος Σουρωτής – Αγίας Παρασκευής. Τα Βασιλικά και οι περιοχές εκτός του οικισμού, κατά μήκος της επαρχιακής οδού Ν. Ρυσίου – Σουρωτής – Βασιλικών προς τον νότο κινδυνεύουν συχνά από πλημμυρικά φαινόμενα επειδή τα περισσότερα ρέματα αυτής της περιοχής δεν έχουν αποδέκτη. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται και θα λυθεί οριστικά με την κατασκευή της προβλεπόμενης αντιπλημμυρικής τάφρου στο πλαίσιο εκτέλεσης των έργων του Β’ αναδασμού Βασιλικών. Βόρεια του αγροκτήματος, τα επιφανειακά νερά που προέρχονται από τις πλαγιές του Βούζιαρη και της Κάτω Περιστεράς, δημιουργούν ρέματα που εκβάλλουν στον Ανθεμούντα και όταν δεν διατηρούνται καθαρά ή όταν μπαζώνονται αυθαίρετα δημιουργούν πλημμυρικά φαινόμενα και σημαντικές καταστροφές σε θερμοκήπια και λοιπές καλλιέργειες.

Αγρόκτημα & Οικισμός Νέας Ραιδεστού

Σημαντικά πλημμυρικά φαινόμενα δημιουργούνται στο αγρόκτημα της Νέας Ραιδεστού από νερά που μεταφέρει το ρέμα του οικισμού Ταγαράδων από τα υψώματα νοτιοανατολικά του οικισμού προς τις υψομετρικά χαμηλές περιοχές, χωρίς τη δυνατότητα να οδηγηθούν στον Ανθεμούντα. Ο Δήμος μας έχει εκπονήσει μελέτη διαμόρφωσης κοίτης και πρανών ως συνέχεια του υφιστάμενου ρέματος, με στόχο την ομαλή ροή έως τον Ανθεμούντα. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στην έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από τις αρμόδιες Υπηρεσίες των εμπλεκόμενων Υπουργείων. Ο οικισμός της Νέας Ραιδεστού πλήττεται συχνά και από όμβρια ύδατα που συγκεντρώνονται από υφιστάμενα ρέματα στα βόρεια του οικισμού, τα οποία διακόπτονται από την Εθνική οδό Θεσσαλονίκης – Πολυγύρου ή αρκετά πριν τον Ανθεμούντα.

Αγρόκτημα & Οικισμός Λακκιάς Λουτρά Θέρμης

Τα υψώματα και οι πλαγιές βόρεια της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης – Πολυγύρου (περιοχή Λάναρι) σε συνθήκες έντονων βροχοπτώσεων δίνουν μεγάλες ποσότητες βρόχινων υδάτων, που μέσω μικρών σχετικά ρεμάτων οδηγούνται χαμηλά σε κατοικίες, επιχειρήσεις και αγροτικές εγκαταστάσεις προκαλώντας πλημμύρες και ζημίες, επειδή σχεδόν όλα διακόπτονται στο ύψος της Εθνικής Οδού και δεν υπάρχει δυνατότητα να διοχετευθούν στον Ανθεμούντα.

Αγρόκτημα & Οικισμός Θέρμης

Ο πρώην Δήμος Θέρμης, δαπανώντας αρκετά χρήματα, εκπόνησε κατά τη χρονική περίοδο 2000-2010 μελέτες αντιπλημμυρικών έργων. Με αφορμή απώλειες ανθρώπινων ζωών από πλημμύρες, επιταχύνθηκε η ένταξη αυτών σε χρηματοδοτικά προγράμματα. Έτσι, κατά τη διετία 2011-2012 έγιναν δύο μεγάλα αντιπλημμυρικά έργα: Διευθετήθηκε το ρέμα δυτικά του παλιού οικισμού στα όρια της επέκτασης και τμήμα του ρέματος Θέρμης – Τριαδίου στην περιοχή «Θεσσαλός», στα ανατολικά του οικισμού. Τα έργα εκτελέστηκαν από τις Υπηρεσίες του αρμόδιου Υπουργείου Υποδομών. Υπολείπονται χρηματοδοτήσεις της τάξεως των 15 εκατ. ευρώ για έργα ολοκλήρωσης και συμπλήρωσης των παραπάνω, με μελέτες που διαθέτει ο Δήμος. Επιπρόσθετα, στον οικισμό της Θέρμης φθάνουν ρέματα που ξεκινούν από τις πλαγιές του Αγροκτήματος Πανοράματος και καταλήγουν στη βόρεια πλευρά του, χωρίς δυνατότητα διοχέτευσης σε κάποιον αποδέκτη με κατάληξη στη θάλασσα. Αυτά αφορούν τις περιοχές του Αγίου Μάρκου και της Αρχαιολογικής Τούμπας της Θέρμης. Επίσης, το ρέμα στην περιοχή του Ελληνικού Κολλεγίου, δυτικά του οικισμού, που ουσιαστικά διακόπτεται από το οδικό δίκτυο Θέρμης – Χαριλάου, δημιουργεί πρόβλημα τοπικής φύσης.

Αγροκτήματα & Οικισμοί Δημοτικής Ενότητας Μίκρας

Καρδία: Μικρά ρέματα και υδρομαστεύσεις του Αγροκτήματος Καρδίας, νότια του Νέου Ρυσίου και των Ταγαράδων και ανατολικά του οικισμού Καρδίας, οδηγούν όμβρια νερά στην χαμηλή περιοχή του κόμβου του Νέου Ρυσίου. Εκεί, εξαιτίας πολλών κατασκευαστικών παρεμβάσεων και έλλειψης υποδομών, διακόπτεται η συνέχεια της ροής αυτών και προκαλούνται πλημμύρες.

Τρίλοφος: Ανατολικά και δυτικά του οικισμού, νότια της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης – Νέας Μηχανιώνας, το σύνολο των μικρών ρεμάτων και των υδρομαστεύσεων οδηγούνται στην οδό αυτή και μέσω υπογείων διαβάσεων συνεχίζουν προς την περιοχή «Λιβαδίκι». Εκεί, εξαιτίας της ανεπάρκειας των υφιστάμενων καναλιών, εμφανίζονται πλημμυρικά φαινόμενα πριν φτάσουν στον κόλπο, που σε πολύ έντονες βροχοπτώσεις εμφανίζονται και νωρίτερα, στο ύψος της οδού, εξαιτίας υπερχειλίσεων.

Πλαγιάρι: Αντίστοιχα με τα παραπάνω, στα δυτικά υψώματα του Πλαγιαρίου, από υφιστάμενα ρέματα συγκεντρώνονται νερά που καταλήγουν και διασκορπίζονται στο ύψος της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης-Νέας Μηχανιώνας, στα όρια με τον Δήμο Θερμαϊκού (οικισμός Περαίας) με προφανή καταστροφικά αποτελέσματα, λόγω αδυναμίας διεξόδου στον Θερμαϊκό Κόλπο.

Για τους υπόλοιπους οικισμούς, που δεν αναφέρθηκαν παραπάνω, τα προβλήματα είναι μικρότερης έκτασης. Συγκεκριμένα Στους οικισμούς Περιστεράς και Λιβαδίου εμφανίζονται κατά καιρούς πλημμύρες μικρής έκτασης, που μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εκτέλεση έργων μικρής κλίμακας και τοπικού χαρακτήρα. Τα ύδατα που συγκεντρώνουν τα ρέματα των αγροκτημάτων των οικισμών Αγίου Αντωνίου και Μονοπηγάδου οδηγούνται στη θάλασσα στις περιοχές του Μεσημερίου και της Επανομής / Νέας Καλλικράτειας. Τέλος, τα επιφανειακά ύδατα του αγροκτήματος Κάτω Σχολαρίου οδηγούνται με διαδημοτικά ρέματα στη θαλάσσια περιοχή της Επανομής.

Τι πιστεύετε ότι πρέπει τελικά να γίνει ώστε να αισθανόμαστε προστατευμένοι από τέτοιους κινδύνους;

Η Πολιτεία πρέπει να χρηματοδοτήσει μια ολοκληρωμένη μελέτη, τοπογραφική – υδρολογική – υδραυλική και οδοποιίας, η οποία θα προτείνει ένα συνολικό σύστημα αντιπλημμυρικής προστασίας με τα απαραίτητα τεχνικά έργα (διευθετήσεις πρανών, διαπλατύνσεις κοιτών, διανοίξεις νέων καναλιών, γέφυρες, φράγματα κ.λπ.), για τη λεκάνη του Ανθεμούντα και για τις υπόλοιπες περιοχές. Μια τέτοια μελέτη θα μπορούσε να υλοποιηθεί με σταδιακή εκτέλεση έργων, ώστε να ολοκληρωθούν, σε βάθος χρόνου, ανάλογα με τη δυνατότητα χρηματοδότησης αυτών. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευχθούν οι αποσπασματικές μεμονωμένες παρεμβάσεις που δεν λύνουν συνολικά το πρόβλημα. Την προώθηση μιας τέτοιας μελέτης θα μπορούσε να αναλάβει ο ίδιος ο Δήμος Θέρμης, αν του δοθεί η αρμοδιότητα και η απαιτούμενη χρηματοδότηση από το Υπουργείο Υποδομών.

Έχετε επισημάνει όλα αυτά στους αρμόδιους φορείς;

Επειδή ο Δήμος δεν έχει την ευθύνη εκτέλεσης έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, με μια σειρά εγγράφων ενημερώνει κατά καιρούς τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και των Υπουργείων Υποδομών και Εσωτερικών, για όλα τα παραπάνω προβλήματα και έχει ζητήσει την ανάληψη πρωτοβουλιών για την ανάθεση μελετών και έργων. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν σημειώθηκε καμία ιδιαίτερη πρόοδος στην προοπτική συνολικής παρέμβασης στα ζητήματα αντιπλημμυρικής θωράκισης των περιοχών του Δήμου μας.

Ακούμε συχνά από αρμόδιους όπως πρόσφατα στη Μάντρα, να διαβεβαιώνουν πριν ότι έχουν πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα και, όταν έχει πια συμβεί η καταστροφή να δηλώνουν «ναι μεν,, αλλά τα καιρικά φαινόμενα ήταν ακραία, η νεροποντή ήταν ασυνήθιστα έντονη κ.λπ.). Πόσο έτοιμες είναι οι υπηρεσίες του δικού μας δήμου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά πιθανά ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα ραγδαίες βροχοπτώσεις; Ποιο είναι το σχέδιο;

Η πολιτική προστασία αντιμετωπίζει τα έκτακτα και ακραία φαινόμενα σε τρία επίπεδα: πρόληψη, καταστολή και αποκατάσταση. Για την πρόληψη αναφερθήκαμε παραπάνω. Σε ότι αφορά την καταστολή, ο Δήμος παλεύει με όλες του τις δυνάμεις και όλες του τις Υπηρεσίες, θέτοντας ανθρώπινο δυναμικό υπό την εποπτεία της Υπηρεσίας πολιτικής προστασίας και χρησιμοποιώντας μηχανοκίνητο στόλο, με βάση τον εγκεκριμένο Κανονισμό Πολιτικής Προστασίας, για να αντιμετωπίσει κατά την εξέλιξή τους τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Η αποκατάσταση ζημιών ως τρίτη φάση δράσης περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε όλα τα κοινωφελή δίκτυα που έπαθαν ζημίες, είτε με ίδια μέσα είτε με αναθέσεις σε τρίτους. Σε κάθε περίπτωση έκτακτων καιρικών φαινομένων ο Δήμος αιτείται επιχορήγησης από την πολιτεία για την κάλυψη των δαπανών του, χωρίς, δυστυχώς, ανταπόκριση.

Εκτός από το δήμο και τους άλλους φορείς (υπουργεία, περιφέρεια κ.λπ.) τι μπορεί να κάνει ο ίδιος ο δημότης για να προστατευθεί από πιθανές πλημμύρες;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές φορές οι ίδιοι οι πολίτες δημιουργούμε εμπόδια στη δυνατότητα των υφιστάμενων υποδομών να λειτουργούν με ισορροπία, διοχετεύοντας τα επιφανειακά ύδατα σε αποδέκτες, με αυθαίρετες παρεμβάσεις στα ρέματα, ρίψεις μπάζων κ.λπ. Πρέπει να αφήνουμε τα ρέματα καθαρά και ανοικτά. Επίσης, μέσα στους οικισμούς, μικρότερης έκτασης πλημμύρες μπορούν να αποφευχθούν αν προληπτικά φροντίζουμε όλοι μας να διατηρούνται καθαρά τα φρεάτια, μη απορρίπτοντας απορρίμματα στις σχάρες, αλλά και με την απομάκρυνση των φύλλων κατά τη φθινοπωρινή περίοδο και των άλλων απορριμμάτων.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ