DR. ΚΑΛΛΙΌΠΗ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΊΔΟΥ
Ψυχολόγος, συγγραφέας των βιβλίων
“Ψυχολογία της Διατροφής” & “Γυρίζω σελίδα…στη διατροφή μου” (εκδ.Μεταίχμιο)
Β.Ταβάκη 36, Θέρμη, www.psycho-logos.net
Η διατροφή μας είναι άρρηκτα δεμένη με την ψυχολογική μας κατάσταση. Πιάνουμε τον εαυτό μας να τρώει χωρίς να πεινάει, να συνεχίζει να τρώει ακόμα και όταν έχει χορτάσει ή από την άλλη μεριά να είμαστε ανόρεχτοι, επειδή η διάθεσή μας είναι πεσμένη.
Η διατροφική μας συμπεριφορά αφορά το πότε, πώς αλλά και τι τρώμε. Ανάλογα με τον τρόπο που μεγαλώσαμε, ανάλογα με την ψυχολογική μας κατάσταση, διαμορφώνεται ένας τρόπος διατροφής που πολλές φορές είναι δυσλειτουργικός, γιατί δε βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες του οργανισμού μας αλλά στην ικανοποίηση άλλων, βαθύτερων συναισθηματικών αναγκών μας.
Έτσι, συχνά καταναλώνουμε τροφές ακατάλληλες ή έστω λιγότερο ωφέλιμες, γιατί σπεύδουμε με αυτές να καλύψουμε συναισθηματικές ανάγκες μας, όπως να καταπραϋνουμε το άγχος, τη μοναξιά, τον φόβο, τον πόνο, την πλήξη και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα. Τσιμπολογάμε για να αποφύγουμε να αντιμετωπίσουμε άλλες καταστάσεις. Μπουκωνόμαστε, γιατί διστάζουμε να ξεστομίσουμε σκέψεις που μας βασανίζουν, από φόβο για τις συνέπειες της έκφρασής τους. Συνηθίζουμε να τρώμε τροφές που ξέρουμε ότι δεν πρέπει να καταναλώνουμε συχνά, και παρά την επίγνωση αυτή, συνεχίζουμε σαν εξαρτημένοι να τις αναζητούμε και να τις καταναλώνουμε. Χρησιμοποιούμε το φαγητό για παρηγοριά, για ξεκούραση, για ανταμοιβή. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αυξημένο βάρος, μειωμένη φυσική κατάσταση, προβλήματα υγείας (π.χ. διαταραχές του πεπτικού συστήματος) αλλά και βασανιστικές ενοχές και μια αίσθηση ψυχικής αδυναμίας απέναντι στο φαγητό.
Μερικές φορές μάλιστα η διατροφή μας μπορεί να επηρεαστεί τόσο πολύ από την ψυχολογική μας κατάσταση, που να φτάσει σε ακρότητες. Δεν σπανίζει να εμφανιστούν διαταραχές πρόσληψης της τροφής, δηλαδή διατροφικές συμπεριφορές τόσο ακραίες και έντονες, που θέτουν την υγεία του πάσχοντα σε κίνδυνο και διαταράσσουν την ομαλή του καθημερινότητα. Ποιες είναι αυτές οι διαταραχές;
ΑΝΟΡΕΞΊΑ :: Δεν έχει να κάνει με την χαμηλή όρεξη. Τα ανορεξικά άτομα έχουν παθολογική φοβία μη παχύνουν και καταλήγουν να αδυνατίζουν υπερβολικά, χωρίς όμως να καταλαβαίνουν την υπερβολή. Ελέγχουν το βάρος τους με περιορισμό της τροφής ή/ και με υπερβολική άσκηση, με χρήση εμετού, καθαρτικών, χαπιών. Πρόκειται για εξαιρετικά επικίνδυνη ασθένεια με υψηλή θνησιμότητα.
ΒΟΥΛΙΜΊΑ :: Στη βουλιμία τα άτομα έχουν υπερφαγικά επεισόδια (κατανάλωση υπερβολικής τροφής) που ακολουθούνται από συναισθήματα ενοχών και καθαρτικές συμπεριφορές, όπως εμετό, καθαρτικά, νηστεία, άσκηση. Οι τακτικές αυτές είναι εξαιρετικά επιβλαβείς για την υγεία (π.χ. προβλήματα στην καρδιά, φθορές στα δόντια)
ΥΠΕΡΦΑΓΊΑ :: Τα υπερφαγικά άτομα τρώνε για συναισθηματικούς λόγους, είτε καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες τροφής (υπερφαγικές κρίσεις) είτε τσιμπολογώντας διαρκώς. Νιώθουν ντροπή για τη διατροφή τους και δυσαρέσκεια για το σώμα τους. Συνήθως έχουν αυξημένο βάρος. Το φαγητό από απόλαυση μετατρέπεται σε έμμονη ιδέα και πηγή διαρκών τύψεων.
Όλα αυτά όμως μπορούν να αλλάξουν. Οι αλλαγές στις διατροφικές μας συνήθειες δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, οπότε χρειάζεται η υποστήριξη από ειδικούς. Πέρα όμως από ένα συγκεκριμένο διαιτολόγιο, βασισμένο στα ατομικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο ζωής του καθενός, είναι απαραίτητη και η εξειδικευμένη υποστήριξη από επιστήμονα ψυχικής υγείας, για να αλλάξει και η διατροφική συμπεριφορά και να μάθει ο ασθενής:
- να τρώει μόνο όταν πεινάει,
- να διαχωρίζει την πραγματική από τη συναισθηματική πείνα, να σταματάει όταν χορταίνει,
- να μην επηρεάζεται από ερεθίσματα, πειρασμούς και επιρροές του περιβάλλοντός του,
- να τρώει υγιεινά, με άξονα την υγεία του,
- να απολαμβάνει το φαγητό του και να μην τρώει μηχανικά.
Οι διατροφικές διαταραχές καλό είναι να αντιμετωπίζονται όσο πιο νωρίς γίνεται. Όμως, ακόμα και αν κάποιος είναι μεγάλος σε ηλικία ή αν πάσχει πολλά χρόνια από κάποια διατροφική δυσκολία, ποτέ δεν είναι αργά να αποκαταστήσει τη σχέση του με τη διατροφή του και να αρχίσει να αγαπάει το σώμα του, να σέβεται τον εαυτό του και να μάθει να επιλύει τα προβλήματα της ζωής του με τρόπο αποτελεσματικό και όχι χρησιμοποιώντας το φαγητό.
