Η πρόσφατη έναρξη εργασιών για την κατασκευή ΧΥΤΥ στον Αγ. Αντώνιο, προκάλεσε αντιδράσεις στους κατοίκους οι οποίοι ανησυχούν για την περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής. Πέρα από το γεγονός ότι και μόνο η η απλή αναφορά σε σκουπίδια δημιουργεί αναστάτωση, στην περιοχή αυτή είναι νωπές οι μνήμες από την λειτουργία μέχρι πρόσφατα της χωματερής των Ταγαράδων που προκάλεσε ανυπολόγιστη καταστροφή και γι΄αυτό η ευαισθησία των κατοίκων στο θέμα είναι αυξημένη και δικαιολογημένη. Τι έχετε να μας πείτε σχετικά;
Είπατε ΧΥΤΥ. Στη φάση αυτή μιλάμε για μονάδα επεξεργασίας απορριμάτων. Αυτές οι μονάδες αποσκοπούν στο να περιορίσουν όσον το δυνατόν την ροή των προς απόθεση αποβλήτων γιατί υπάρχει και κοινοτική (ευρωπαϊκή) νομοθεσία και εθνική νομοθεσία η οποία επιτάσσει να μένουν μόνο υπολείμματα. Υπολείμματα όμως που ξεκινάνε από επεξεργασία όπου χρειαζόμαστε μονάδες για να τα επεξεργαστούμε. Να κάνουμε δηλαδή ανακύκλωση και να κάνουμε κομποστοποίηση, αυτό θέλουμε. Και για αυτό το λόγο αυτές οι μονάδες γίνονται σε όλη την Ελλάδα, δεν είναι κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερο στον Άγιο Αντώνιο, υπάρχουν ήδη στην Ήπειρο, στις Σέρρες και σε άλλα μέρη. Αυτές οι συγκεκριμένες δύο που σας αναφέρω είναι σχετικά πρόσφατες. Άρα εδώ δεν μιλάμε για ΧΥΤΥ, μιλάμε για την μονάδα αυτή που περιλαμβάνεται στον περιφερειακό σχεδιασμό ο οποίος έχει αποφασιστεί από τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Ο υπουργός ο τωρινός, ο κ. Φάμελλος που είναι και συντοπίτη,ς είναι σαφέστατα υπέρ τέτοιων μονάδων. Ήμασταν προσφάτως, στις αρχές του μήνα σε μια εκδήλωση στο Ζάππειο για την κυκλική οικονομία και είδαμε πάρα πολύ σαφή τοποθέτηση και του ίδιου και όλων όσων συμμετείχαν. Έρχονται πρόστιμα ξέρετε. Υπάρχει μια κοινοτική νομοθεσία που επιτάσσει να έχουμε περιορίσει στο 30% τις ποσότητες των αποβλήτων που πάνε στα ΧΥΤΑ για επεξεργασία. Τώρα είμαστε στο 78 με 80% ακόμη και πρέπει να πέσουμε στο 30%. Χωρίς τέτοιες μονάδες θα πληρώνουμε πάρα πολλά χρήματα, γιατί τα πρόστιμα υπολογίζονται με τον τόνο.
Τώρα για να καταλάβει ο κόσμος ο οποίος δεν ξέρει και ανησυχεί. Τι περιλαμβάνει η μονάδα επεξεργασίας που θα γίνει στον Άγιο Αντώνιο; Θα έρχονται απορρίματα από όλη τη Θεσσαλονίκη τα οποία θα επεξεργάζονται και θα παραμένουν εκεί, θα θάβονται, θα καίγονται, τι θα γίνεται ακριβώς; Κινδυνεύει να γίνει ο Άγιος Αντώνιος μια νέα Μαυροράχη;
Κατ αρχήν καύση δεν προβλέπεται. Προβλέπεται ανακύκλωση. Στη συγκεκριμμένη μονάδα θα υπάρχει μηχανική επεξεργασία και βιολογική επεξεργασία. Τι σημαίνει μηχανική, περίπου όπως και στον ΚΔΑΥ που ήδη υπάρχει στην Θέρμη. Από τα σύμμεικτα θα προκύπτουν ανακυκλώσιμα υλικά τα οποία θα πηγαίνουν για να ξαναμπούνε στην παραγωγική διαδικασία. Αυτό θα γίνεται όμως στη βάση των σύμμεικτων με νέες τεχνολογίες, θα προκύπτει μόνο ανακύκλωση. Θα προκύπτουν επίσης και οργανικά, αυτά τα οποία είναι ζυμώσιμα όπως τα λέμε και τα οποία θα αξιοποιούνται επίσης για να βγάζουμε κομπόστ, εδαφοβελτιωτικό, δηλαδή κομποστοποίηση. Το κομπόστ το ξέρει επίσης ο κόσμος, ο δήμος Θέρμης μοιράζει εδώ και χρόνια κάδους για να γίνεται εκεί, απλώς τώρα αυτό χάνει λίγο την σημασία του, γιατί θα γίνεται κεντρικά και πιο σωστά και πιο οικονομικά. Θα μπορεί μετά ο δήμος ή ο φορέας, ο ΦΟΣΔΑ να αναλάβει τη διάθεση σε αυτούς οι οποίοι θα θέλουν να αξιοποιήσουν το κομποστ. Πάλι κυκλική οικονομία, αφού γυρίζει πίσω το κομπόστ. Βοηθάμε έτσι τον αγρότη να παράγει καλύτερα προϊόντα. Τώρα το αέριο το οποίο ενδεχομένως θα προκύψει από τη βιολογική διαδικασία θα αξιοποιηθεί ενεργειακά όπως αξιοποιείται ήδη στους Ταγαράδες. Αν πάτε εκεί θα δείτε ότι αξιοποιείται το αέριο που μαζεύει στους Ταγαράδες ο ΦΟΣΔΑ εδώ και 20 χρόνια. Βέβαια η σχετική εγκατάσταση εκεί έγινε εκ των υστέρων, ενώ εδώ θα γίνει από την αρχή. Δηλαδή οι προδιαγραφές της μονάδας θα είναι ακόμη πιο σύγχρονες. Όταν προκύπτει αέριο από αυτή την επεξεργασία του κομπόστ θα το μαζεύει η μονάδα και θα γίνεται ακριβώς το ίδιο πράγμα που γίνεται στους Ταγαράδες. Δεν θα καίγονται απορίμματα. Από αυτό το αέριο θα παράγεται ενέργεια που θα αξιοποιείται για τοπική χρήση. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία καύση, αυτό το τονίζω, δεν υπάρχει θέμα καύσης στη μονάδα αυτή. Αυτό το οποίο θα προκύπτει από την επεξεργασία είναι κομπόστ, ανακυκλώσιμα υλικά και ηλεκτρικό ρεύμα από το αέριο. Εάν δεν κάναμε τέτοιες μονάδες σας ξαναλέω, αφενός θα μέναμε στάσιμοι ενώ όλη η υπόλοιπη Ευρώπη τις έχει εδώ και χρόνια και αφετέρου δε θα συμβάλαμε στη μείωση του κόστους διαχείρισης των απορριμάτων.
Τι σκοπό εξυπηρετεί αυτός ο τρόπος επεξεργασίας;
Αυτό που επιδιώκουμε είναι να μειωθεί η ποσότητα αποβλήτων που πηγαίνει, ανεπεξέργαστα ως τώρα σε χώρους υγειονομικής ταφής. Αυτοί οι χώροι δεν είναι ΧΥΤΥ είναι ΧΥΤΑ. Οι ΧΥΤΥ με βάση την εθνική νομοθεσία πρέπει να δέχονται μόνο υπολείμματα επεξεργασίας. Δηλαδή αν το σκουπιδιάρικο πάρει από το σπίτι σας ή από οποιοδήποτε άλλο σύμμεικτα απορρίμματα, θα τα πάει σε ΧΥΤΑ, όχι στον ΧΥΤΥ Αυτό σημαίνει ότι τα απορρίματα δεν θα δεχθούν καμία επεξεργασία. Αυτό είναι λάθος, διότι χάνουμε όλο το κέρδος από τα ανακυκλώσιμα από τα κομπόστ και από την ενέργεια που θα παραχθεί με το αέριο που σας έλεγα πριν. για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση και η εθνική νομοθεσία προβλέπουν ότι στο μέλλον πρέπει να περιοριστούν πάρα πολύ οι ΧΥΤΑ, γιατί εκτός από σπατάλη, έχει να κάνει και με την κλιματική αλλαγή. Το ζήτημα είναι αν για το καλό του κλίματος πρέπει να μην καίμε ας πούμε πετρέλαιο η φυσικό αέριο τόσο όσο αυτά τα υλικά τα οποία είναι ανανεώσιμες πηγές δηλαδή το αέριο για το οποίο μιλάμε προκύπτει από τα οργανικά τα οποία παραγονται π.χ. από ζαρζαβατικά. Αν τώρα ο δήμος αξιοποιήσει αυτό το αέριο, αντί να κάψω φυσικό αέριο θα κάψω κάτι το οποίο παρήχθη φέτος ενώ το φυσικό αέριο έχει παραχθεί πριν από εκατομμύρια χρόνια. Αυτό είναι το κέντρο βάρους της συζήτησης για την κλιματική αλλαγής να μην έχουμε επιπλέον διοξείδιο άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Τα ζαρζαβατικά δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα το οποίο αν το αξιοποιήσουμε θα επιστρέψει ισόποσο στην ατμόσφαιρα. Με αυτό τον τρόπο περιορίζουμε την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής γιατί υποκαθιστούμε με αυτό το αέριο μια άλλη ενεργειακή πηγή που χρειάστηκε εκατομμύρια χρόνια για να παραχθεί, είτε είναι πετρέλαιο είτε είναι φυσικό αέριο. Οπότε και για την κλιματική αλλαγή ακόμα είναι υποχρέωσή μας να κάνουμε αξιοποίηση της ενέργειας που υπάρχει στα απορίμματα. Και δεν θα μιλήσουμε τώρα για καύση, για τον απλό λόγο ότι δεν τίθεται καν στο τραπέζι, δηλαδή εδώ είναι όντως παραπληροφόρηση, δεν πρόκειται να καίγεται τίποτε στη μονάδα του Αγίου Αντωνίου, παρά μόνο το αέριο το οποίο θα διοχετεύεται στους αεριοκινητήρες οι οποίοι παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.
Υπάρχει πάντα μια καχυποψία σε αυτές τις ιστορίες, έχοντας και το προηγούμενο των Ταγαράδων, όπου η περιοχή είχε υποστεί μια μεγάλη επιβάρυνση οπότε δικαιολογημένα φοβούνται οι κάτοικοι. Μπορούμε να πούμε υπεύθυνα ότι αυτή η μονάδα επεξεργασίας που θα γίνει δεν θα έχει επιβάρυνση ούτε με αιωρούμενα σωματίδια, ούτε με εναποθέσεις απορριμάτων ούτε με ταφή, ούτε με καύσεις;
Όχι μόνο δεν θα έχει αλλά θα οδηγήσει και στο να μειωθούν οι επιπτώσεις που θα προέκυπταν αν αντί να πάνε εκεί τα απορίμματα για επεξεργασία πήγαιναν ανεπεξέργαστα κατευθείαν σε οποιονδήποτε χώρο απόθεσης όπως η Μαυροράχη. Θα ήταν μακριά όμως και δεν θα ένοιαζε τους κατοίκους στον Άγιο Αντώνιο Ναι αλλά αυτό δεν είναι κοινωνική συμπεριφορά. Οφείλω να το πω και να το γράψετε αυτό. Από την στιγμή που δεν προκύπτει κανένα θέμα επιβάρυνσης στην περιοχή που θα γίνει η μονάδα, θα έπρεπε να είναι και περήφανοι οι δημότες της Θέρμης και ιδιαίτερα οι εντόπιοι εκεί διότι στην περιοχή τους γίνεται κάτι θετικό και για το περιβάλλον και την οικονομία όλων, που θα έχι ως αποτέλεσμα πιο πολύ να κερδίσουν και οι ίδιοι, γιατί υποθέτω πως θα προκύψουν και κάποια έστω συμβολικά ανταποδοτικά που θα διεκδικήσει η τοπική κοινωνία και φαντάζομαι ότι θα τα πετύχει.
Ε π ι γ ρ α μ μ α τ ι κ ό Β ι ο γ ρ α φ ι κ ό Σ η μ ε ί ω μ α
Ο Νικόλαος Μουσιόπουλος είναι από το 1989 Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του εκεί Εργαστηρίου Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής. Είναι επίσης Επίτιμος Καθηγητής στην Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καρλσρούης (πρώην Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης). Πριν την επάνοδό του στην Ελλάδα δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Κάσσελ και της Καρλσρούης από το 1982 μέχρι το 1989. Το ερευνητικό του έργο αφορά σε διάφορα θέματα ενεργειακής τεχνικής και περιβαλλοντικής μηχανικής, με συμμετοχή σε πολυάριθμα ανταγωνιστικά προγράμματα, κυρίως χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των 20 εκατ. €. Έχει επιβλέψει 42 υποψηφίους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες σε 6 χώρες. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά (Google Scholar: > 7300 αναφορές, δείκτης h: 42). Διαθέτει πλούσια διοικητική πείρα (τρεις θητείες Πρόεδρος Τμήματος, 2006-2010 Κοσμήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ., 2010-2016 Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος). Από τον Ιούλιο 2018 είναι εκλεγμένο μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, αρμόδιος για θέματα Επιστημών Μηχανικού και Τεχνολογίας. Έχει λάβει διάφορες διακρίσεις και βραβεία, ανάμεσα στα άλλα το Βραβείο Heinrich Hertz και το παράσημο του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Από το 2002 είναι τακτικό μέλος της Γερμανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών Leopoldina.
