Παραδοσιακά φαγητά στις κοινότητες της Θέρμης
Βουλωτό, «ψωμάκια», φρικασέ ή καπαμάς για το Πάσχα; Η ιστορία κάθε περιοχής είναι στενά συνδεδεμένη με τα παραδοσιακά φαγητά των κατοίκων της, τα οποία είτε έφεραν οι πρόσφυγες από τις αλησμόνητες πατρίδες είτε περνάνε από γενιά σε γενιά στα ντόπια χωριά. Οι συνταγές διατηρούνται αναλλοίωτες εδώ και δεκαετίες και αποτελούν σημαντικό κομμάτι των παραδόσεων της κάθε περιοχής.
Σε πολλές περιοχές το αρνί ή κατσίκι στη σούβλα έχει επικρατήσει, ωστόσο υπάρχουν αρκετές κοινότητες, στις οποίες οι κάτοικοι τηρούν πιστά τα έθιμα και γιορτάζουν το Πάσχα με παραδοσιακά φαγητά, που οι συνταγές τους παραμένουν αναλλοίωτες εδώ και πολλές γενιές. Ενόψει του Πάσχα οι παλιές νοικοκυρές θυμούνται τις παραδοσιακές συνταγές των προγόνων τους, ενώ οι νεότερες μαθαίνουν τα μυστικά για το τέλειο αρνάκι ή κατσικάκι, που είναι ο πρωταγωνιστής του πασχαλινού τραπεζιού.
Καπαμάς & «ψωμάκια»
Έτσι στο Κάτω Σχολάρι η συνταγή για αρνί καπαμά, που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, είναι γνωστή ακόμη και σήμερα. «Πρόκειται για αρνί με φρέσκα κρεμμυδάκια, έτσι ήταν η συνταγή που έφεραν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής από την Ανατολική Θράκη. Άχνιζαν μπόλικο φρέσκο κρεμμυδάκι και το έστρωναν στο ταψί και από πάνω τοποθετούσαν τα κομμάτια του αρνιού. Επίσης, χρησιμοποιούσαν δυόσμο και μαϊντανό και το φαγητό ψηνόταν στο φούρνο της γειτονιάς», εξηγεί η Ελένη Ράλλη – Τσανούκα, κάτοικος της περιοχής, συνταξιούχος φιλόλογος και συγγραφέας του βιβλίου «Κάτω Σχολάρι, το παλιό Ανταλί». Όπως λέει η ίδια ένα ακόμη παραδοσιακό φαγητό είναι τα «ψωμάκια», οι γνωστοί τζιγεροσαρμάδες. «Έτσι όπως τυλίγονται μοιάζουν με μικρά ψωμάκια. Μάλιστα, εκτός από το Πάσχα έχουν συνδεθεί με γάμους και βαφτίσεις», επισημαίνει η κ. Ράλλη –Τσανούκα.
Το διάσημο… βουλωτό
Το βουλωτό ή γιομίδι αποτελεί ίσως την πιο γνωστή παραδοσιακή συνταγή των Βασιλικών, η οποία περνάει από γενιά σε γενιά. Στις μέρες μας το έθιμο τηρείται ακόμη και πολλές οικογένειες συναγωνίζονται μεταξύ τους για το ποια θα κάνει το καλύτερο βουλωτό, ενώ η προετοιμασία των παραδοσιακών ξυλόφουρνων ξεκινάει μέρες πριν το Πάσχα.
«Λέγεται βουλωτό γιατί το ταψί με το αρνί ή το κατσίκι μπαίνει σε παραδοσιακό φούρνο, ο οποίος βουλώνει, δηλαδή σφραγίζει με λάσπη και πυρότουβλα για να μην μπαίνει αέρας. Μάλιστα, κάποια από τα τούβλα αυτά τα έχουμε κρατημένα από τους παππούδες μας και μπορεί να είναι και 100 ετών. Όσον αφορά την ονομασία γιομίδι, οφείλεται στο γεγονός ότι ο κορμός του αρνιού ή «φκαρ» γεμίζει με ρύζι, ψιλοκομμένα έντερα, συκωτάκια, φρέσκο κρεμμυδάκι και δυόσμο», αναφέρει η Πόπη Καραβασίλη, μέλος του δ.σ. του Λαογραφικού και Χορευτικού Συλλόγου Βασιλικών.
Μάλιστα, η διαδικασία του ψησίματος θέλει και αυτή ιδιαίτερη μαεστρία και πολύ χρόνο. «Η γέμιση για το αρνί ή το κατσίκι ετοιμάζεται από το προηγούμενο βράδυ. Το πρωί, ανήμερα του Πάσχα οι νοικοκυρές γεμίζουν το αρνί, το ράβουν και το τοποθετούν στο ταψί, το οποίο μπαίνει στον παραδοσιακό φούρνο, που σφραγίζει», εξηγεί η κ. Καραβασίλη και συνεχίζει: «Μετά από δύο ώρες ο φούρνος ξεσφραγίζεται και η μισή από τη γέμιση, που είχαμε κρατήσει, μπαίνει γύρω από το αρνί. Χρειάζεται άλλες δύο ώρες ψησίματος και είναι έτοιμο».
Το φρικασέ από τη Μ. Ασία
Στο Νέο Ρύσιο οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία συνηθίζουν να μαγειρεύουν αρνάκι φρικασέ με μαρούλι, φρέσκα κρεμμυδάκια και άνιθο. Η συνταγή ακολουθείται πιστά ακόμη και σήμερα, ενώ ως μεζές υπάρχουν στο τραπέζι και τα παραδοσιακά ντολμαδάκια, επίσης, με Μικρασιάτικη συνταγή. Μάλιστα, οι πρόσφυγες συνήθιζαν να φτιάχνουν και το «μπουμπάρι», το οποίο σήμερα τείνει να εκλείψει, καθώς είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα η παρασκευή του.
Το «μπουμπάρι» φτιαχνόταν με έντερο από μοσχάρι, το οποίο οι νοικοκυρές γέμιζαν με κιμά, συκώτια και πνευμόνια, τα οποίο αλέθονταν, ενώ πρόσθεταν επίσης μυρωδικά και ρύζι. Στη συνέχεια το έβραζαν στην κατσαρόλα και το αποθήκευαν. Πριν βγει στο εορταστικό τραπέζι το άλειφαν με αυγό και το τηγάνιζαν και θεωρούνταν εξαιρετικός μεζές.
