Συχνά συναντώ χειριστές -εκπαιδευτές και ιδιοκτήτες σκύλων που με ρωτούν αν θα πρέπει να χρησιμοποιούμε το φαγητό- λιχουδιές ως μέσο επιβράβευσης ή αν αυτό είναι λάθος στην εκπαίδευση. Υπάρχει η άποψη ότι αν επιβραβεύουμε τον σκύλο με λιχουδιές τότε αυτός θα εξαρτάται από αυτές και θα γίνει «ζήτουλας» ή δεν θα εκτελεί τις εντολές παρά μόνο στην θέα του φαγητού! Η άποψη αυτή είναι εν μέρει μόνο σωστή. Στην πραγματικότητα δεν ευθύνεται γι’ αυτό η χρήση της λιχουδιάς – φαγητού αλλά ο λάθος τρόπος που θα την χρησιμοποιήσει κάποιος!
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε τι πραγματικά σημαίνει επιβράβευση για τον σκύλο. Σίγουρα επιβράβευση δεν είναι μόνο η λιχουδιά, και ότι λάθος χρήση κάνει ένας εκπαιδευτής στην εκπαίδευση ενός σκύλου, θα το κάνει είτε χρησιμοποιεί λιχουδιά είτε οτιδήποτε άλλο ως επιβράβευση.
Επιβράβευση λοιπόν, είναι οτιδήποτε αρέσει στο ζώο και το βάζει στην διαδικασία να κάνει μια συμπεριφορά για να την αποκτήσει. Τέτοιες επιβραβεύσεις υπάρχουν πολλές και ποικίλες και προσδιορίζονται από τα φυσικά ένστικτα του σκύλου. Ο σκύλος, όπως και όλα τα ζώα, έχει ως στόχο την επιβίωση και την αναπαραγωγή του είδους του. Έτσι λοιπόν μπορούμε να αντλήσουμε επιβραβεύσεις από αυτούς τους γενετικούς κώδικες των ζώων. Ο σκύλος, ελεύθερος στην «φύση» θα πρέπει να τραφεί και για να το κάνει αυτό είναι πιθανόν να χρειαστεί να κυνηγήσει, να αρπάξει, να σκοτώσει και να ξεσκίσει τις σάρκες ενός άλλου ζώου ή να φάει σκουπίδια και αποφάγια. Στην οικογένειά μας όμως θα του παρέχουμε την τροφή εμείς! Όταν διψάει θα χρειαστεί να πιεί νερό και όταν υπάρχει η ανάλογη ευκαιρία θα ζευγαρώσει. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να προφυλαχθεί από τραυματισμούς που πιθανόν να το οδηγήσουν σε θάνατο αλλά και να προφυλάξει τον εαυτό του ή τα προνόμια του(στέγη, νερό, φαγητό, κάποιον άνθρωπο που του παρέχει τέτοια προνόμια). Αυτά τα βασικά ένστικτα – κίνητρα εκμεταλευόμαστε για να εκπαιδεύσουμε αποτελεσματικά έναν σκύλο ή ένα άλλο ζώο.
Όπως βλέπουμε λοιπόν έχουμε μια πληθώρα επιβραβεύσεων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να επιβραβεύσουμε μια συμπεριφορά και τα αντλούμε από τα κίνητρα του ζώου που προανέφερα. Ο σκύλος θα «κυνηγήσει» το μπαλάκι ή το φρίσμπι για να το «πιάσει», θα «δαγκώσει» το μανίκι του βοηθού και θα «φάει» την λιχουδιά. Όλα αυτά είναι εμφανείς μορφές επιβράβευσης και μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για να «πιάσουμε» συμπεριφορές που μας αρέσουν. Πχ ο σκύλος ξαπλώνει και του δίνουμε μια λιχουδιά, κάθετε και του πετάμε το μπαλάκι, αφήνει το μανίκι στην εκπαίδευση και του δίνουμε να το ξανά-δαγκώσει. Τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα και έχουν ανάγκη από την επαφή, την επικοινωνία, το παιχνίδι με άλλα σκυλιά ή τους ανθρώπους και την βόλτα! Μπορούμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε όλες αυτές τις επιθυμητές συμπεριφορές του σκύλου, σαν επιβράβευση για κάποιες άλλες. Πχ. αν θέλει ο σκύλος να συναναστραφεί με τα σκυλιά της παρέας στο πάρκο, ζητήστε του απλά να «κάτσει» και αμέσως μετά δώστε του την εντολή απελευθέρωσης να πάει να παίξει. Θέλει να πάει βόλτα, δώστε του εντολή να κάτσει και αμέσως μετά βάλτε του το λουρί για την βόλτα.
Οι λιχουδιές είναι ένα πολύ δυνατό εκπαιδευτικό μέσο που αν το χρησιμοποιήσουμε σωστά μας δίνει τα ζητούμενα αποτελέσματα όπως και οποιαδήποτε άλλη επιβράβευση, μπαλάκι, tag, μανίκι, φρίσμπι κλπ. Η οποιαδήποτε μορφή επιβράβευσης θα πρέπει να δίνεται μετά την ζητούμενη συμπεριφορά και όχι ως δέλεαρ για να κάνει την συμπεριφορά ο σκύλος, γιατί έτσι η ίδια η λιχουδιά, το μπαλάκι, το φρίσμπι, το μανίκι, το τάγκ κλπ. γίνονται και αυτά εντολή και αν δεν τα δει ο σκύλος δεν εκτελεί την ζητούμενη συμπεριφορά.
Έτσι βλέπουμε πολλούς ιδιοκτήτες – εκπαιδευτές σκύλων να ταλαιπωρούνται και να εξαρτώνται από την ίδια την επιβράβευση για να εκτελέσει ο σκύλος την ζητούμενη συμπεριφορά – εντολή. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την άμεση εκτέλεση μιας εντολής που θα δούμε σε επόμενα άρθρα μας.
Καλές εκπαιδεύσεις!
