Μετρό Θεσσαλονίκης

Ο Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος συνιστά ένα σιδηροδρομικό σύστημα μαζικής μεταφοράς των μεγαλουπόλεων ενώ η λέξη μετρό που του αποδόθηκε είναι ελληνικής προέλευσης και χρησιμοποιήθηκε το 1900 στο Παρίσι (Métro de Paris). Το πρώτο Μετρό που λειτούργησε ήταν αυτό του Λονδίνου, ενώ το πρώτο στην ηπειρωτική Ευρώπη ήταν το Μετρό της Βουδαπέστης (Ουγγαρία). Στην Ελλάδα, ο Σιδηρόδρομος Αθηνών-Πειραιώς μετατράπηκε επίσημα σε Μετρό το 1904, όταν έγινε η ηλεκτροδότηση της γραμμής. Η Αθήνα το 2000 απέκτησε επίσης πληρέστερο δίκτυο υπόγειου Μετρό, με την γραμμή 2 και 3 της Αττικό Μετρό (υπό μελέτη είναι και μία τέταρτη γραμμή) ενώ υπό κατασκευή βρίσκεται το δεύτερο δίκτυο μετρό στην Ελλάδα, αυτό της Θεσσαλονίκης.

Ο Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης (ή «Μετρό Θεσσαλονίκης») είναι ένα υπό κατασκευή υπόγειο αστικό σύστημα μεταφοράς σταθερής τροχιάς, το οποίο θα είναι το πρώτο αυτόματο σύστημα μετρό στην Ελλάδα χωρίς οδηγούς. Υπό κατασκευή βρίσκονται τα τμήματα Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός – Νέα Ελβετία καθώς και η προέκταση Πατρικίου – Μίκρα (επέκταση προς Καλαμαριά) ενώ αναμένεται να ολοκληρωθούν (έπειτα από πολυετείς καθυστερήσεις) αισίως το 2020. Συγκεκριμένα, χρονικός ορίζοντας για την ολοκλήρωση του έργου είναι το 2019, ούτως ώστε να αρχίσει η δοκιμαστική λειτουργία του και το 2020 να παραδοθεί στο κοινό μαζί με την επέκταση προς την Καλαμαριά. Όλα αυτά βέβαια μη συνυπολογίζοντας την «αχίλλειο πτέρνα» του, το σταθμό της Βενιζέλου, ο οποίος αποτελεί ανοιχτή πληγή (παρά το γεγονός πως μετά την ιστορική και ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου δόθηκε το πράσινο φως για την κατασκευή του) και δεν αποκλείει να επιφυλάσσει περαιτέρω προβλήματα.

Η εκσκαφή των δυο παράλληλων σηράγγων γίνεται με τη χρήση δύο μηχανημάτων ολομέτωπης διάνοιξης (ΤΒΜ) από το Σιδηροδρομικό Σταθμό μέχρι το σταθμό της Νέας Ελβετίας. Να επισημανθεί πως το τμήμα μεταξύ της Νέας Ελβετίας και του αμαξοστασίου της Πυλαίας αναμένεται να διανοιχτεί με την μέθοδο ανοιχτού ορύγματος και μετέπειτα επικάλυψης (cut and cover).

Η πρώτη σήραγγα αισίως ολοκληρώθηκε στις 2/2/2017, όταν ο πρώτος μετροπόντικας TBM 1, ο επονομαζόμενος «Ηρακλής», έφθασε στο σταθμό Ανάληψης, τον τελευταίο της υπόγειας κεντρικής διαδρομής του (ξεκίνησε από τα σταθμό της Νέας Ελβετίας τον Μάρτιο του 2016). Σε λιγότερο από 2 μήνες, αναμένεται και η ολοκλήρωση της διάνοιξης της δεύτερης σήραγγας με την άφιξη στο σταθμό Αναλήψεως και του δεύτερου μετροπόντικα TBM2, του επονομαζόμενου «Άκτωρ» (ξεκίνησε από τα σταθμό της Νέας Ελβετίας τον Μάιο του 2016). Με την ολοκλήρωση των σταθμών (φέρων οργανισμός, στοιχεία πλήρωσης κλπ) και τη διάνοιξη των σηράγγων ολοκληρώνονται και τυπικά τα έργα πολιτικού μηχανικού, τα οποία αποτελούν το πιο δύσκολο και χρονοβόρο κομμάτι, σηματοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο και την αρχή του τέλους για την ολοκλήρωση όλου του έργου. Παράλληλα στο «πεδίο των επεκτάσεων» οι οποίες κινούνται σε μελετητικό επίπεδο ήδη έχει δημοπρατηθεί η γεωτεχνική μελέτη για την ανάπτυξη του μητροπολιτικού σιδηρόδρομου προς Νεάπολη, Σταυρούπολη και νοσοκομείο Παπαγεωργίου.

Μετά την «έξοδό του στο φώς» ο «Ηρακλής» θα αποσυναρμολογηθεί προκειμένου να μεταφερθεί στο σταθμό της Μίκρας ώστε εκεί να επανασυναρμολογηθεί και με τη συμβολή του μετροπόντικα «Άκτωρ» (ο οποίος θα αποσυναρμολογηθεί σε λιγότερο από 2 μήνες όταν φτάσει στο σταθμό της Ανάληψης σηματοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο την ολοκλήρωση και της δεύτερης σήραγγας και θα επανασυναρμολογηθεί στο σταθμό της Μίκρας όπως ο «Ηρακλής») θα διανοίξουν σήραγγες μήκους 4,8 χλμ. της επέκτασης προς Καλαμαριά.

Μετά το 2020, αναμένεται να αναπτυχθεί στη Θεσσαλονίκη, δίκτυο μετρό 35 χλμ με συνολικά 35 σταθμούς και κόστος κατασκευής τα 3,4 δισ. ευρώ. Οι γραμμές που συμπεριλαμβάνονται στο πλήρως ανεπτυγμένο δίκτυο μητροπολιτικού σιδηρόδρομου είναι η βασική γραμμή, η επέκταση προς Καλαμαριά, η επέκταση προς Σταυρούπολη – Ευκαρπία, η επέκταση προς Αμπελόκηπους – Εύοσμο και η επέκταση προς Αεροδρόμιο. Προβλέπεται δηλαδή μία βασική γραμμή με κλάδους προς διάφορες περιοχές του πολεοδομικού συγκροτήματος και αμαξοστάσιο στην περιοχή της Πυλαίας.

Το δίκτυο του μετρό της Θεσσαλονίκης θα είναι παρόμοιο με το Μετρό της Κοπεγχάγης και τη γραμμή μετρό Docklands του Λονδίνου. Συγκεκριμένα, θα αποτελείται από δυο ανεξάρτητες σήραγγες μονής τροχιάς και θα διαθέτει σταθμούς με κεντρική αποβάθρα, με συστήματα αυτόματων θυρών στις αποβάθρες. Γενικότερα, η τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο μετρό της Κοπεγχάγης έχει εμπνεύσει αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, όσον αφορά τα αντίστοιχα συστήματα μητροπολιτικών σιδηροδρόμων ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται τα Μετρό της Μπρέσια, της Ρώμης και του Μιλάνου στην Ιταλία και το Μετρό Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα. Το Μετρό της Κοπεγχάγης είναι ένα γρήγορο σύστημα μεταφοράς που εξυπηρετεί την Κοπεγχάγη, το Frederiksberg και το Tårnby στη Δανία. Το σύστημα άνοιξε το 2002 και έχει δυο γραμμές με 22 σταθμούς, μετά από μια επέκταση στον αερολιμένα της Κοπεγχάγης. Σε κατασκευή βρίσκεται μια νέα γραμμή με κυκλική πορεία, που προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2018.

Όσον αφορά το τροχαίο υλικό, το Μετρό Θεσσαλονίκης θα χρησιμοποιεί αυτόματες τετράδυμες αυτοκινητάμαξες τεσσάρων βαγονιών μήκους 51 μ., χωρίς οδηγό, τύπου AnsaldoBredaDriverlessMetro. Θα τροφοδοτούνται από επίγεια γραμμή με συνεχές ρεύμα 750 V ενώ ο κάθε συρμός θα έχει χωρητικότητα 450 επιβατών.