Το επάγγελμα του ψυχολόγου στην Ελλάδα

Στο παρόν άρθρο θα ήθελα να αναφερθώ στο επάγγελμα του Ψυχολόγου, καθώς φαίνεται πως για ένα μέρος του κόσμου το τι κάνει, ποια είναι η εκπαίδευσή του αλλά και οι διαφορές με το επάγγελμα του ψυχιάτρου είναι αρκετά ασαφείς σαν θέμα. Επίσης, ενδεχομένως κάποιος που ενδιαφέρεται να έρθει σε επαφή ή να γίνει δέκτης των υπηρεσιών ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας, βλέποντας διάφορους τίτλους, όπως “Ψυχοθεραπευτής”, “Ψυχαναλυτής”, “Κλινικός Ψυχολόγος” κ.α. να προβληματίζεται ως προς την επιλογή που θα καταλήξει.

Κ αταρχήν, η ψυχολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη των ψυχικών φαινομένων και λειτουργιών του ανθρώπου, ή αλλιώς, με την έρευνα της συμπεριφοράς του ανθρώπου. Αποτελεί διαφορετική επιστήμη από την ιατρική (ή την ειδικότητά της ψυχιατρικής) ή τη φιλοσοφία, και οι σπουδές για να γίνει κανείς ψυχολόγος πραγματοποιούνται σε ειδικευμένα πανεπιστημιακά τμήματα. Ο ψυχολόγος δεν είναι ιατρός ή ψυχίατρος και δεν χορηγεί φάρμακα, αλλά προσπαθεί, με βάση την επιστημονική γνώση που διαθέτει και τη σχετική του εκπαίδευση, να αξιολογήσει τη συμπεριφορά του πελάτη του, και να τον βοηθήσει να εντοπίσει και να επιλύσει τα προβλήματά του. Ο ψυχολόγος (και πιο συγκεκριμένα ο κλινικός ψυχολόγος) και ο ψυχίατρος ασχολούνται αμφότεροι με τις αποκλίσεις, την παθολογία δηλαδή στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Μία από τις διαφορές τους στο κομμάτι αυτό είναι ότι ο ψυχίατρος δεν μπορεί να κάνει αξιολόγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς με tests, με κλίμακες δηλαδή, που είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του ψυχολόγου, ενώ ο ψυχολόγος δεν μπορεί να χορηγήσει φάρμακα, κάτι που είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του ψυχιάτρου. Η αντιμετώπιση των ανθρώπινων προβλημάτων απαιτεί την συνεργασία και των δύο ειδικοτήτων, ιδιαίτερα εάν πρόκειται για απόκλιση που είναι πολύ βαριά και χρειάζεται φαρμακοθεραπεία, την οποία αναγνωρίζουν και οι ψυχολόγοι και, ή θα παραπέμψουν την περίπτωση ή θα ζητήσουν τη συνεργασία με κάποιον τρόπο. Μερικές φορές, εάν ο ψυχολόγος κρίνει απαραίτητη την αξιολόγηση για κάποιου είδους φαρμακευτική παρέμβαση, ενδέχεται να παραπέμψει τον πελάτη του σε κάποιο ψυχίατρο. Η παράλληλη λήψη φαρμακευτικής αγωγής (χορηγούμενη πάντα από ψυχίατρο) και ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι συνήθης και θεωρείται αποτελεσματικότερη σε σχέση με την μεμονωμένη λήψη των σχετικών φαρμάκων.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στη χώρα μας δυστυχώς υπάρχει πλημμελής έλεγχος σχετικά με το ποιοί κατέχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. Είναι απολύτως θεμιτό να ζητά ο θεραπευόμενος, εάν το επιθυμεί ή διατηρεί αμφιβολίες, από τον ψυχολόγο την άδεια ασκήσεως επαγγέλματός του και να είναι ενήμερος όσον αφορά τις πληροφορίες για τα ακαδημαϊκά του προσόντα ή και για την εκπαίδευση σε όποια ψυχοθεραπευτική μέθοδο, πριν την έναρξη της θεραπείας.

Όπως ορίζεται στο νόμο 991/79 (Φ.Ε.Κ./τ. Α΄/20-12-1979), απαιτούνται τετραετείς σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου, προκειμένου κανείς να αποκτήσει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου στην Ελλάδα. Οι σπουδές αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν σε Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέχουν τέτοιου είδους εκπαίδευση στη χώρα μας είναι τα τμήματα Ψυχολογίας στην Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Ρέθυμνο (Α.Π.Θ. , Πάντειο/ΕΚΠΑ και Πανεπιστήμιο Κρήτης αντίστοιχα). Εάν οι σπουδές έχουν πραγματοποιηθεί στο εξωτερικό, θα πρέπει να είναι αναγνωρισμένες από τον οργανισμό του ΔΟΑΤΑΠ και θα πρέπει να περιλαμβάνουν ίσα ή περισσότερα έτη σπουδών από τα ελληνικά ιδρύματα, λόγω της διαφοροποίησης της χώρας μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τις χώρες του εξωτερικού. Με αυτόν τον τρόπο κάποιος που έχει ολοκληρώσει τις βασικές του σπουδές στο εξωτερικό (3 έτη), δεν θεωρείται επαρκής ως προς την κατοχή άδειας ασκήσεως επαγγέλματος και θα πρέπει απαραίτητα να κατέχει και έναν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών για να καταφέρει να κατοχυρώσει τα επαγγελματικά του δικαιώματα στην Ελλάδα.

Πέρα όμως από τις βασικές σπουδές προς απόκτηση της σχετικής άδειας, ενώ στο εξωτερικό απαιτείται μακροχρόνια μετεκπαίδευση που συνοδεύεται από εποπτεία, στην χώρα μας κάτι τέτοιο δεν θεωρείται απαραίτητο, με αποτέλεσμα, οποιοσδήποτε αδειοδοτημένος συνάδελφος (με τα παραπάνω κριτήρια) να μπορεί να ιδιωτεύσει και το κατά πόσο θα έχει κάποιον πιο έμπειρο από αυτόν συνάδελφο να του παρέχει εποπτεία (που θεωρείται απαραίτητη τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια), πρόσκειται καθαρά στην επαγγελματική συνείδηση του καθενός.

Όσον αφορά την ειδίκευση που έχει κάποιος ψυχολόγος, αποτελεί ένα θέμα που χρήζει εκτενέστερης αναφοράς και θα αποτελέσει το θέμα του επόμενου τεύχους της εφημερίδας, καθώς οι κλάδοι που μπορεί να απασχοληθεί ένας ψυχολόγος ποικίλουν (νοσοκομεία, διαφημιστικές εταιρείες, στρατός, σχολεία και ούτω καθεξής) αλλά και οι τομείς της ψυχολογίας ως επιστήμης (εφαρμοσμένη, κλινική, οργανωτική κ.α.)