Υπεύθυνη Ανθρωπιστικών Σπουδών
Φροντιστηρίου ΜΑΘΗΤΕΙΑ
Aν ρίξει κάποιος μία ψύχραιμη κι εμπεριστατωμένη ματιά στην εκπαιδευτική εικόνα της πατρίδας μας, τις κινήσεις και τις επιλογές των νέων, τα φαινόμενα που συνοδεύουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τις εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις», θα καταλήξει αβίαστα στο συμπέρασμα πως η εκπαίδευση και εκπαιδευτικές πολιτικές που την καθορίζουν χαρακτηρίζονται από βαθιές αντιφάσεις κι αντινομίες. Από τη μια η εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει απωλέσει μέρος της αξίας της, έχει υποχωρήσει στην κλίμακα του αξιακού κώδικα των νέων αλλά και των οικογενειών ευρύτερα, κατάσταση που ασφαλώς συνδέεται με τη σοβούσα οικονομική κρίση, τις λαϊκιστικές πολιτικές επιλογές για δεκαετίες και τις αλλαγές στη δομή της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας. Από την άλλη, η τελευταία θεωρεί πως η εκπαίδευση είναι η σημαντικότερη επένδυση που μπορεί να κάμει βοηθώντας τα νεαρά μέλη στο νέο ξεκίνημά τους και έχει την πεποίθηση πως ένα άλμα στην κοινωνική ανέλιξη μέσω των σπουδών είναι ακόμη εφικτό. Πέρα όμως από τις όποιες παλινδρομήσεις και κλυδωνισμούς που σχετίζονται με τους τρέχοντες κοινωνικούς μετασχηματισμούς και την οικονομική συγκυρία, η εκπαίδευση έχει μια διαχρονική αξία, που αξίζει να την προτάσσει κάποιος όταν κάνει τις επιλογές στη ζωή και όταν χαράσσει το κοινωνικό του ήθος και συμπεριφορά. Ενώ οι περισσότεροι θεωρούν ότι η παιδεία είναι αναγκαιότητα, τείνουν να την χρησιμοποιούν ως εργαλείο για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου ή ενός προσωπικού στοιχήματος, μετά από τον οποίο δεν χρειάζεται περαιτέρω αναζήτηση. Παρόλα αυτά, η σημασία της εκπαίδευσης στην κοινωνία την καθιστά απαραίτητη και συνεκτική, γι ‘αυτό η κοινωνία και η γνώση δεν μπορούν ποτέ να χωριστούν σε δύο διακριτές οντότητες. Η εκπαίδευση, αν κοιτάξει πέρα από τα συμβατικά σύνορά της, αποτελεί την ίδια την ουσία όλων των ενεργειών μας. Αυτό που κάνουμε είναι αυτό που γνωρίζουμε και έχουμε μάθει, είτε με οδηγίες είτε με παρατήρηση και αφομοίωση. Όταν δεν κάνουμε μια προσπάθεια να μάθουμε, το μυαλό μας επεξεργάζεται πάντα νέες πληροφορίες ή προσπαθεί να αναλύσει τις ομοιότητες καθώς και τις μικροσκοπικές αποχρώσεις στο πλαίσιο που κάνει το θέμα να ξεχωρίζει ή να φαίνεται διαφορετικό. Εμείς όμως είμαστε αυτοί που σταματάμε να επεκτείνουμε τους ορίζοντες της γνώσης μας εξαιτίας της έπαρσης ή της αλαζονείας μας ή για άλλους κοινωνικούς, συναισθηματικούς ή οικονομικούς περιορισμούς.
Μόνο μέσω της γνώσης μπορούμε να είμαστε σε θέση να αμφισβητήσουμε την εξουσία για την αμέλεια ή τις ασυμφωνίες της. Μόνο τότε μπορούμε να επωφεληθούμε των δικαιωμάτων μας ως πολίτης και να επιδιώξουμε τη βελτίωση της διαρθρωτικής λειτουργίας της διακυβέρνησης και της οικονομίας. Μόνο όταν ένας πολίτης γνωρίζει τις πολιτικές της κυβέρνησής του, μπορεί να υποστηρίξει ή να διαμαρτυρηθεί για την όποια αλλαγή. Συνολικά, οι άνθρωποι μπορούν να επιτύχουν ανάπτυξη μόνον όταν γνωρίζουν πού είναι απαραίτητη η βελτίωση για το καλύτερο καλό της ανθρωπότητας. Η εκπαίδευση μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας,μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε τις δυνατότητές μας και τις ιδιότητες του ανθρώπου. Μας βοηθά να αξιοποιήσουμε τα λανθάνοντα ταλέντα, ώστε να είμαστε σε θέση να εντείνουμε τις ικανότητές μας.
Η χρηματοοικονομική σταθερότητα και αξιοπρέπεια της ζωής, χωρίς να είναι η απόλυτη προτεραιότητα της γνώσης, είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος που σχετίζεται με τα ακαδημαϊκά προσόντα που λαμβάνει κάποιος, ώστε να είναι σε θέση να αποκτήσει κατάλληλη απασχόληση σε μεταγενέστερο στάδιο της ζωής του. Ενώ κερδίζουμε για τον εαυτό μας, σιγά-σιγά αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε την πραγματική αξία των χρημάτων. Αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της εξοικονόμησης για απρόβλεπτες και απροσδόκητες καταστάσεις. Αισθανόμαστε την ανάγκη να είμαστε ανεξάρτητοι και ελεύθεροι από οποιαδήποτε περαιτέρω οικονομική υποστήριξη. Είμαστε υπερήφανοι για το γεγονός ότι κερδίζουμε για τον εαυτό μας και δεν είμαστε υποχρεωμένοι σε κανέναν.
Ένα αδρανές μυαλό είναι το εργαστήριο του διαβόλου. Η εκπαίδευση και η συνεχής μελέτη, δίνει σε άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων κάτι σημαντικό. Τους βοηθά να σκέφτονται και να χρησιμοποιούν το μυαλό τους, κάνοντας κάτι παραγωγικό που αξίζει τον κόπο. Η εκπαίδευση δεν πρέπει να είναι καθαρά ακαδημαϊκή και μπορεί να περιλαμβάνει την ανάγνωση για αναψυχή ή το πάθος για τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, την τέχνη, την πολιτική, την οικονομία ή ακόμα και την επιστημονική έρευνα. Δεν υπάρχει όριο, με όλα μπορεί να καταπιαστεί το άτομο, όσο ωριμάζει τόσο σωματικά όσο και συνακόλουθα πνευματικά. Ωστόσο, όσοι αντιμετωπίζουν τη γνώση ως σκουπίδι, τελικά βρίσκονται να είναι ευάλωτοι στη βία, το μισανθρωπισμό και τη μισαλλοδοξία. Στερούνται την αυτοεκτίμηση, την οποία συχνά προσφέρει στους ανθρώπους η ποιοτική παιδεία. Ο νέος χτίζει τη βιοθεωρία του πάνω στα επιτεύγματα της επιστήμης και της φιλοσοφίας. Μαθαίνει ποια είναι η θέση του στο σύμπαν, ποια είναι η έννοια του μέτρου, χτίζει τη λογική του.
Η εκπαίδευση λοιπόν διαδραματίζει τον συνεχή ρόλο της σε όλες τις σφαίρες της ζωής. Η χρησιμοθηρική μας εποχή προσπαθεί να εξοβελίσει την ανθρωπιστική γνώση, θεωρώντας πως πραγματική αξία έχει μόνο ό,τι έχει χρηστική αξία. Αυτή είναι μια κοντόθωρη οπτική. Μπορεί η έντονη εξειδίκευση να κερδίζει στην κούρσα της γνώσης, μπορεί η πληροφορία να θεοποιείται και να παίρνει τη θέση της πραγματικής και ουσιαστικής παιδείας, αλλά ο άνθρωπος γρήγορα θα συνειδητοποιήσει πως μόνο μια ολοκληρωμένη, ουμανιστική και ανθρωποκεντρική παιδεία μπορεί να τον βγάλει από τα αδιέξοδα στα οποία ο σύγχρονος τρόπος ζωής τον οδήγησε.
