Το έθιμο της Γουρουνοχαράς ήταν παλαιότερα το μεγάλο γεγονός των Χριστουγέννων, καθώς την επομένη της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης σφάζονταν τα γουρούνια, τα οποία οι χωρικοί είχαν εκθρέψει επιμελώς για έναν χρόνο. Στη σχετική διαδικασία συμμετείχε όλη η οικογένεια. Το σφάξιμο και το τεμάχισμα ήταν δουλειά των ανδρών, ενώ στο βράσιμο συμμετείχαν τα θηλυκά μέλη της οικογένειας, που τραγουδούσαν πανηγυριώτικα τραγούδια.
Το κρέας του μπορούσε να εξασφαλίσει την οικογένεια για ένα μεγάλο διάστημα, συνήθως μέχρι την Κυριακή της Αποκριάς. Συμβολικά το αίμα των χοίρων δείχνει το αίμα του Αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα που λιθοβολήθηκε από τους Ιουδαίους, και παραδοσιακά εορτάζονταν την 27η του Δεκεμβρίου όπου εορτάζεται η μνήμη του.
Το όνομά του το πήρε από τη χαρά με την οποία μικροί και μεγάλοι περίμεναν αυτή τη μέρα, διότι εκτός από το κρέας και το λίπος της χρονιάς εξασφάλιζαν παιχνίδια για τα παιδιά. Έφτιαχναν τσαρούχια για όλους από το δέρμα του γουρουνιού και τα μικρά παιδιά έπαιρναν τη “φούσκα” του γουρουνιού, έβαζαν μέσα κόκκους καλαμποκιού για να είναι θορυβώδης και την έκαναν παιχνίδι μπαλονιού! Πρόκειται για ένα έθιμο του οποίου οι ρίζες χάνονται στον χρόνο και αποτελεί εμπειρία που ταξιδεύει τον επισκέπτη της σε μια μαγική χρονοκάψουλα αλλοτινών εποχών.
Την Δευτέρα 26/12 και ώρα 12.00 στην αυλή του Συλλόγου του Λαχοσυβα, Θέατρο Άλσος Φώφης Πατίκα στα Βασιλικά, το έθιμο αυτό αναβιώνει παρέα με τα Χάλκινα της Γουμένισσας, άφθονο τσίπουρο και κρασί, τσιγαρίδες, λουκάνικα και γλέντι για να νικήσουμε το κρύο.
“Τα Χριστούγεννα σφάζουμι τα γουρούνια, γιατί τα Χριστούγεννα πήγινι η Παναγία μι τουν Ιουσήφ και του Χ’στο στ’ν Άίγυπτου, να μη τ’ σφαξ’ η Ηρώδ’ς. Μπρουστά πηγαίναν η Παναγία μι τουν Ιουσήφ και πίσου τα γ’ρούνια χαλούσαν τα χνάρια και γι’ αυτό τα κάνουμι γκουρμπάν’ τα ’χουμι για του καλύτιρου γκουρμπάν’.
“Τι καλά λουκάνικα,
Πότι τα κάνετι και δεν μας φωνάξετι!
Ας τα κατεβάσουμε,
Να τα… δοκιμάσουμε!”
