Ο νέος κορωνοϊός Sars-Cov-2 ο οποίος προκαλεί Covid-19: Πόσο καλά τον γνωρίζουμε;

Ο Γενικός Οικογενειακός Ιατρός Καλαϊτζίδης Δημήτριος, μας ενημερώνει για τον νέο κορωνοϊό Sars-Cov-2.

Γενικά
Οι κορωνοϊοί (CoVs) ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των αναπνευστικών ιών, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν ήπια ως μέτρια συμπτώματα που αφορούν το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, δηλαδή συμπτώματα κοινού κρυολογήματος, μέχρι πιο σοβαρά που αφορούν το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, όπως πνευμονία ή βρογχίτιδα, τα οποία είναι συχνότερα σε άτομα με προϋπάρχουσες χρόνιες παθήσεις του καρδιαγγειακού και / ή αναπνευστικού συστήματος, καθώς και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, σε βρέφη και ηλικιωμένους. Δυστυχώς, οι κορωνοϊοί μπορεί να προκαλέσουν και αναπνευστικά σύνδρομα, όπως MERS (αναπνευστικό σύνδρομο Μέσης Ανατολής) και SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο).
Το όνομά τους οφείλεται στη χαρακτηριστική εμφάνισή τους στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, καθώς, περιμετρικά των υλικών σωματιδίων, διακρίνονται εξογκώματα με τη μορφή στέμματος (λατινικά: corona). Οι κορωνοϊοί είναι συνηθισμένοι σε πολλά είδη ζώων (όπως καμήλες και νυχτερίδες), αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, αν και σπάνια, μπορούν να εξελιχθούν και να μολύνουν ανθρώπους, μετά να εξαπλωθούν στον γενικό πληθυσμό και πιθανώς να μεταλλαχθούν, καθιστώντας την αντιμετώπισή τους δυσκολότερη.

Είδη ανθρώπινων κορωνοϊών
Υπάρχουν επτά ανθρώπινοι κορωνοϊοί γνωστοί μέχρι σήμερα, κοινοί σε ολόκληρο τον κόσμο, κάποιοι που εντοπίστηκαν αρκετά χρόνια πριν (ο πρώτος στα μέσα της δεκαετίας του 1960) και άλλοι που εντοπίστηκαν στη νέα χιλιετία. Κοινοί ανθρώπινοι κορωνοϊοί: 1) 229E (coronavirus άλφα), 2) NL63 (coronavirus άλφα), 3) OC43 (coronavirus beta), 4) HKU1 (beta coronavirus)
Άλλοι ανθρώπινοι κορωνοϊοί: 5) MERS-CoV (ο βήτα κοροναϊός που προκαλεί αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής), 6) SARS-CoV (ο βήτα κορωνοϊός που προκαλεί σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο), 7) SARS-CoV-2 (ο κορωνοϊός που προκαλεί COVID-19)

SARS-CoV-2
Τον Ιανουάριο του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι εντοπίστηκε στην Κίνα ένα νέο στέλεχος κορωνοϊού, με την προσωρινή ονομασία 2019-nCoV και την αργότερα επίσημη ως SARS-CoV-2, το οποίο δεν είχε προηγουμένως εμφανιστεί στον άνθρωπο, ενώ η αναπνευστική νόσος που προκλήθηκε από αυτό ονομάστηκε COVID-19 (Corona Virus Disease). Έκτοτε είναι γνωστή η ταχύτατη εξάπλωσή του σε ολόκληρο τον κόσμο, αποτελώντας πλέον πανδημία και παγκόσμια απειλή, ενώ καθίστανται αβέβαιες η διάρκεια, η εξέλιξη και οι επιπτώσεις του στην ανθρωπότητα.

Συμπτώματα
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα λοίμωξης από τον Sars-Cov-2 στους ανθρώπους περιλαμβάνουν:

• πυρετό (υψηλό ή δεκατικό)
• βήχα
• πονοκέφαλο
• πονόλαιμο
• διαταραχή της όσφρησης ή / και της γεύσης
• μυϊκή αδυναμία
• κόπωση
• γαστρεντερικές διαταραχές
• επιπεφυκίτιδα
• εξάνθημα στο δέρμα ή αποχρωματισμό των δακτύλων των χεριών ή των ποδιών.

Ποιο σοβαρά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• πνευμονία
• δυσκολία στην αναπνοή
• σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο
• πόνος ή πίεση στο στήθος
• απώλεια λόγου ή κίνησης
• νεφρική ανεπάρκεια

Δυστυχώς, μία σοβαρή λοίμωξη Covid-19 μπορεί να επιφέρει ακόμη και το θάνατο. Ωστόσο, δεν αποκλείεται, κυρίως παιδιά και άτομα νεαρής ηλικίας, να είναι φορείς του Sars-Cov-2, χωρίς να εμφανίζουν κάποιο σχετικό σύμπτωμα.
Τι να κάνετε αν εμφανίζετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα:
Είναι γνωστό ότι τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται είτε με άλλους ιούς, είτε με την εποχική γρίπη, είτε με άλλες παθήσεις, για το λόγο αυτό, σε κάθε περίπτωση, αν κάτι σας προβληματίζει, συνιστάται να επικοινωνείτε με τον Ιατρό σας, ιδιαίτερα αν ανήκετε σε ομάδα αυξημένου κινδύνου.

Ομάδες αυξημένου κινδύνου για σοβαρή λοίμωξη COVID 19

• Άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
• Άτομα με βαριά καρδιοπάθεια, ή και άτομα με χρόνια καρδιαγγειακά νοσήματα, που εμφανίζουν την ακόλουθη συμπτωματολογία: κλάσμα εξώθησης αριστεράς κοιλίας: <40%, ενεργό ισχαιμία του μυοκαρδίου, άνω του μετρίου βαθμού στένωση ή ανεπάρκεια μιτροειδούς ή αορτικής βαλβίδας, πνευμονική υπέρταση, ιστορικό πρόσφατης καρδιοχειρουργικής επέμβασης (προ τριμήνου), καθώς και οι μυοκαρδιοπάθειες, ή και ισάξιας βαρύτητας συμπτωματολογία άλλης καρδιαγγειακής πάθησης.
• Άτομα με ανθεκτική αρτηριακή υπέρταση παρά τη μέγιστη αγωγή.
• Άτομα με βαριά πνευμονοπάθεια ή και με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα μέτριου προς σοβαρού βαθμού, που εμπίπτουν στην ακόλουθη ή και ισάξιας βαρύτητας συμπτωματολογία: ασθενείς με άσθμα με 2 παροξύνσεις κατά το τελευταίο έτος, παρά τη μέγιστη αγωγή (με β-διεγέρτη και εισπνεόμενο κορτικοειδές), ασθενείς με ΧΑΠ που βρίσκονται σε οξυγονοθεραπεία κατ’ οίκον ή παρουσίασαν 2 παροξύνσεις κατά το τελευταίο έτος ή/και μία νοσηλεία σε νοσοκομείο, ασθενείς σε μόνιμη οξυγονοθεραπεία για άλλες αναπνευστικές παθήσεις, ή και ισάξιας βαρύτητας συμπτωματολογία άλλης πνευμονικής πάθησης.
• Άτομα με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη. Ιδίως ως προς τα άτομα με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη ως ενδεικτικές τιμές λαμβάνονται οι ακόλουθες: HbA1c του τελευταίου 3μήνου: ≥8.0% ή Μ.Ο. τιμών γλυκόζης αίματος ≥200 mg/dL τις τελευταίες 7 ημέρες και ασθενείς με μικρο/μακρο αγγειακές επιπλοκές, ή και επιπλοκές, ή και ισάξιας βαρύτητας συμπτωματολογία.
• Άτομα που παρουσιάζουν βαριές νευρολογικές / νευρομυϊκές παθήσεις.
• Άτομα με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, που υποβάλλονται σε εξωνεφρική κάθαρση.
• Άτομα με χρόνια ηπατική ανεπάρκεια (κίρρωση).
• Άτομα με υψηλό δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ>40).
• Άτομα που παρουσιάζουν σοβαρή ανοσοκαταστολή (συγγενή ή επίκτητη) σύμφωνα με τη γνώμη του θεράποντος ιατρού – Μεταμοσχευμένοι που λαμβάνουν 2 ή περισσότερα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα – HIV ασθενείς με CD4≤200/μL.
• Ασθενείς με διάγνωση νεοπλασίας κατά την τελευταία πενταετία ή που βρίσκονται υπό χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, ή ανοσοθεραπεία.
• Ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες, δρεπανοκυτταρική αναιμία και πολυμεταγγιζόμενα άτομα.
• Γυναίκες που κυοφορούν.

Μετάδοση του Sars–Cov-2
Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δηλώνει ότι η επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα (άτομα που έχουν προσβληθεί από τη μόλυνση και έχουν ήδη εκδηλώσει τα συμπτώματα της νόσου) είναι ο κύριος παράγοντας μετάδοσης του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2.
Ο ΠΟΥ επίσης αναφέρει ότι η ασυμπτωματική λοίμωξη είναι σπανιότερη και ότι η μετάδοση του ιού από ασυμπτωματικούς ασθενείς είναι δυνατή, αλλά λιγότερο συχνή.

• Η μετάδοση του Sars-Cov-2 γίνεται όταν μικρά υγρά σωματίδια αποβάλλονται μέσω του στόματος ή της μύτης από μολυσμένο άτομο το οποίο βήχει, φτερνίζεται, μιλά, τραγουδά ή αναπνέει βαθιά, μολύνοντας τον αέρα του περιβάλλοντος χώρου, καθώς και τις επιφάνειες που αγγίζει.
• H περίοδος μετάδοσης από μολυσμένο άτομο μπορεί να ξεκινά 1 έως 3 ημέρες πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, καθώς και κατά τη διάρκεια των πρώτων 7 ημερών μετά την εμφάνισή τους. Μερικοί άνθρωποι παραμένουν μολυσματικοί για μεγαλύτερο διάστημα.
• Κάποιος μολύνεται από τον ιό, όταν αυτός εισέρχεται στο στόμα, στη μύτη ή τα μάτια μέσω του αέρα, όντας σε κοντινή απόσταση με μολυσμένο άτομο, είτε αγγίζοντας μολυσμένες από τον ιό επιφάνειες και αγγίζοντας στη συνέχεια τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα με μολυσμένα χέρια.
• Κατά μέσο όρο, χρειάζονται 5-6 ημέρες από τη μόλυνση από τον ιό για να εμφανιστούν συμπτώματα, ωστόσο μπορεί να χρειαστούν έως και 14 ημέρες.
• Η μετάδοση είναι πιο πιθανή μέσω των κοντινών προσωπικών επαφών, καθώς και σε εσωτερικούς, πολυσύχναστους και ανεπαρκώς αεριζόμενους χώρους.

Πώς να αποφύγουμε τη μόλυνση και να επιβραδύνουμε τη μετάδοση του

• Πλένουμε τακτικά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό ή, αν δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτά, τα καθαρίζουμε επιμελώς με αντισηπτικό διάλυμα με βάση το αλκοόλ (>80ο).
• Αποφεύγουμε να αγγίζουμε το πρόσωπό μας (μάτια, μύτη, στόμα).
• Τηρούμε τουλάχιστον 2 μέτρα απόσταση από τους άλλους.
• Φοράμε την προστατευτική μάσκα (όπου απαιτείται, σύμφωνα με τις εκάστοτε κατευθυντήριες οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας), η οποία θα πρέπει να καλύπτει σωστά το στόμα, τη μύτη και το πηγούνι μας. Τη μάσκα θα πρέπει να την αλλάζουμε τακτικά μέσα στην ημέρα. Οι χρησιμοποιημένες μάσκες απορρίπτονται προσεκτικά στον κάλαθο των απορριμμάτων, είτε πλένονται σε υψηλούς βαθμούς όταν είναι πολλαπλών χρήσεων και σιδερώνονται. Πλένουμε τα χέρια μας πριν βάλουμε τη μάσκα μας, καθώς και πριν και μετά την αφαίρεσή της. Σε μέρη που δεν φοράμε μάσκα, αν δεν έχουμε μαντήλι, βήχουμε ή φταρνιζόμαστε στο εσωτερικό του αγκώνα μας.
• Αποφεύγουμε τα άσκοπα ταξίδια, τις περιττές μετακινήσεις, καθώς και τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς.
• Αποφεύγουμε συναθροίσεις, κοινωνικές εκδηλώσεις και επαφή με μεγάλες ομάδες ανθρώπων.
• Απολυμαίνουμε τακτικά τις επιφάνειες γύρω μας (πόμολα, βρύσες, οθόνη κινητών κλπ).
• Αερίζουμε τακτικά με φρέσκο, φυσικό αέρα τους χώρους που ζούμε ή εργαζόμαστε.
• Προστατεύουμε τις ευάλωτες ομάδες, αποφεύγοντας την κοντινή επαφή μαζί τους.
• Αν υπάρχει δυνατότητα, εργαζόμαστε από το σπίτι.
• Αποφεύγουμε το κάπνισμα και οτιδήποτε αποδυναμώνει τους πνεύμονες και φροντίζουμε να τηρούμε καλή φυσική κατάσταση.
• Αν εμφανίσουμε συμπτώματα και είμαστε υγιείς, παραμένουμε στο σπίτι μας, τηρώντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απόσταση από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς μας.
• Επικοινωνούμε άμεσα με τον ιατρό μας αν εμφανίζουμε συμπτώματα και ανήκουμε σε ευπαθή ομάδα, είτε υπάρχει κάτι που μας ανησυχεί. Δεν πηγαίνουμε στον Ιατρό, είτε στο Nοσοκομείο αν δεν έχουμε προηγουμένως λάβει ιατρικές συστάσεις γι’ αυτό.   

Θεραπεία / Ανοσία
Δυστυχώς, λόγω έλλειψης επαρκών επιστημονικών στοιχείων παρά την έκταση της πανδημίας, δεν υπάρχει ακόμη συγκεκριμένη θεραπεία για τη λοίμωξη Covid-19, ούτε και αποδεδειγμένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο για την προστασία έναντι του ιού. Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων εφαρμόζεται υποστηρικτική θεραπεία, με τα υπάρχοντα μέσα.
Η παρουσία αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2 στον ορό ασθενών μετά από λοίμωξη COVID-19 αποτελεί πεδίο διαφωνιών στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία. Υπάρχουν αναφορές ότι τα αντισώματα μειώνονται σημαντικά ένα μήνα μετά το πέρας των συμπτωμάτων, ενώ άλλες αναφέρουν ότι τα αντισώματα παραμένουν στον ορό τουλάχιστον 6 μήνες μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Κοινός παρονομαστής σε όλες τις έρευνες της κινητικής των αντισωμάτων μέχρι σήμερα ήταν η μείωσή τους με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, η επίκτητη ανοσία μετά από λοίμωξη SARS-CoV-2 είναι γενικά προστατευτική, αν και είναι δυνατή η επαναμόλυνση στον ίδιο άνθρωπο, με ηπιότερη όμως κλινική εικόνα.
Ο δρόμος για την νίκη έναντι του SARS-CoV-2 περνά σίγουρα μέσα από την κατανόηση των μηχανισμών ανοσίας έναντι του ιού, μέσω της οποίας θα οδηγηθούμε και στην παρασκευή ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου.
Μέχρι τότε το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσέχουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, συμβάλλοντας όλοι από την πλευρά μας στην καταπολέμηση αυτής της άγνωστης απειλής, με γνώμονα πάντα το κοινό μας όραμα για επιστροφή στην κανονικότητα.